TASARLAYANLAR:
İlknur Çitak, Bartu Erdoğan, Filiz Ebru Kavraz, Dilan Kınay, Elif Aybaş (ANKV)
GİRİŞ:
Bu proje görme engelli bireylerin alışveriş öncesi ve sonrasında yaşadığı problemlere odaklanmıştır. Bu doğrultuda yaşanan sorunlar irdelenmiş ve örnek projeler üzerinden araştırmalar yapılmıştır. STK tasarım ortağıyla da gerçekleştirilen çalışmalar doğrultusunda en sık karşılaşılan sorunların alışveriş esnasında yaşandığı tespit edilmiş ve buna yönelik market içi düzenleme ve taşıma elemanı konusunda bir tasarım çalışması yapılmasına karar verilmiştir. Projenin amacı her ne kadar görme engelli bireylere yönelik çözüm üretmek olsa da yalnızca bu bireylere değil tüm bireylerin yararlanabileceği kapsayıcı bir ürün ve proje bütününün ortaya konulması amaçlanmıştır. Böylelikle herkesin eşit şekilde faydalanacağı bir projenin geliştirilmesi hedeflenmiştir.
Proje araştırması esnasında STK tasarım ortağımızdan elde edilen bilgiler ve araştırmalardan toplanılan veriler doğrultusunda görme engellilerin alışveriş deneyimine yönelik saptanan sorunlar aşağıda özetlenmiştir:
- Halihazırda alışveriş için kullanılan uygulamaların resim tanımaması,
- İnternet alışverişinin görsel ağırlıklı olması,
- Alışveriş ortamlarında sesli bildirişimin eksikliği,
- Aktif alışverişte deneme kabinlerinin bulunmasında yaşanılan güçlükler,
- Alışveriş için mevcut olan internet uygulamalarında ürün skalasının geniş olmaması,
- Alışveriş esnasında ürün kategorilerinin belirlenmesinde karşılaşılan zorluklar,
- Alışveriş üzerine geliştirilmiş mekan içi yönlendirme sistemlerinin olmaması,
- Hareket halindeyken telefona bağlı kalınması (şarj, kulaklık, navigasyon ücreti),
- Semt pazarları gibi sesli uyaranın çok olduğu yerlerde dikkatin dağılması,
- Satın alınan ürünlerin taşınmasının baston kullanımıyla birlikte zorlaşması,
- Market arabasının yönlendirme için uygun olmaması,
- Market plan tasarımı çok farklı ise ürünleri ve görevlileri bulmanın zor olması.
Belirlenen sorunlar doğrultusunda farklı alışveriş çeşitleri değerlendirilmiştir. Bunun sonucunda görme engellilerin market alışverişlerinde taşıma ve ürün bulma konusunda yaşadığı sorunlar nedeniyle internetten alışverişe yöneldikleri belirlenmiş, ancak var olan uygulamaların da birçok yetersizliği olduğu tespit edilmiştir. Bu doğrultuda görme engellilerin sosyal hayata katılımını da olumlu şekilde etkileyecek market içi alışveriş konusuna odaklanılmıştır.
ERİŞİLEBİLİR ALIŞVERİŞ:
Tasarım sürecinde market alışverişinde en sık yaşanan sorunlardan olan taşıma ve market içi ulaşım konusu ele alınmıştır. Öncelikli olarak taşıma elemanına çözüm üretmeye çalışılmıştır. Bu doğrultuda belirlenen ve sonuç ürünün çıkmasını sağlayan tasarım kararları aşağıda özetlenmiştir:
- STK tasarım ortağımızın onayı ile taşıma elemanının yatay yerine dikeyde genişlemesinin yönlendirme açısından daha uygun olacağı düşünülmüştür.
- Tasarımın basit yöntemlerle hareketini sağlayabilecek bir hareket sistemi eklenerek yönlendirmedeki etkisinin arttırılması hedeflenmiştir. Bu hareket sisteminin amacı kullanıcının uyguladığı gücü azaltmak ve olası çarpmaları engellemek olarak belirlenmiştir.
- Tasarımın tutma yerinin genişletilip telefonun da sabitlenebileceği bir alan oluşturulmasına karar verilmiştir. Böylece özellikle görme engelli kullanıcıların mobil uygulama için kullanacağı telefonunu kolaylıkla taşıması amaçlanmıştır.
- Görme engelli kullanıcıların market içinde ürünleri kolay bulabilmesi için tasarıma bir mobil aplikasyonun dahil edilmesi istenmiştir. Bu amaçla marketlerin kendi haritalarını yükleyebileceği bir uygulama önerisi geliştirilmiştir.
- Reyonlar arası takibi kolaylaştırabilmek için zemine hissedilebilir yüzey ekleme kararı verilmiştir. Ayrıca STK ortağımızın da onayı ile reyonlarda rafların başına Braille alfabesi ile ürün kategori bilgilerinin eklenmesi önerisi geliştirilmiştir.
Bu hedefler doğrultusunda “Erişilebilir Alışveriş” isimli proje geliştirilmiş; yapılan market içi düzenlemeler ve tasarlanan taşıma ürünü ile tüm bireylere alışverişte eşit haklar verilerek herkesin faydalanabileceği kapsayıcı bir alışveriş deneyiminin sağlanması hedeflenmiştir.